Қазіргі қазақ журналистикасы белгілі деңгейге жетіп, өзіндік қолтаңба қалыптастырып қалғаны әмбеге аян. «Айт» десеңіз, біршама жетістіктерін де айтуға болады. Алайда өз тұстастарынан оқ бойы озық, кәсіби деңгейі жоғары, журналистік кәсіпке ысылған кәсіпқой жазармандар көп емес. «Әттеген-ай» дейтін тұстарымыз да аз емес. Мен оқырман ретінде осы міндерді айтайын.
Біріншіден, қазақ журналистерінің ғаламдық маселелерде ақпарат алу көлемі шектеулі. Оған қоса ғаламдық ақпаратты дәл сол дерек көзінен емес, орыс тілді ақпарат құралдарынан алғандықтан уақыттан бір ұтылады. Оған қоса «арадағы сөздің аттамалығы көп» дегендей, дәлдікті де жоғалтады. Сөйтіп, орыс ақпарат көзінен айналып шықпай, аудармалар берумен шектеледі.
Екіншісі – қазақ журналистерінің көбі не ақын, не жазушы боламын дейтіндіктен журналистік кәсіпқойлық, нақты, қысқа, түсінікті ақпарат тілдері қалыптаспай қалған. Күрделі көркемдеумен, әрлі әдеби тілмен жазады. Сондықтан жазғандары жинақылықтан, дәлдіктен, нақтылықтан айрылып, оқырманды шаршатып жібереді, уақытын ұрлайды.
Үшіншіден, қазақ журналистерінде жалаң ақпарат, жалқы жаңалық айту бар да – саяси сараптау, тағылымды талдау жоқ. Көбіне «дайын асқа – тік қасық» бола бергендіктен қазақ журналистерінің өзіндік жолы, көзқарасы, ұстанымы қалыптаспай, орыс тілділердің көлеңкесінде қала береді.
Төртінші: қазақ журналистерінде әлем кезіп, ел аралап, жаңалықтың ортасында жүретіндей, одан зерделі ой қорытып, сарап жасайтындай экономикалық жағдай жоқ. Шетелдегі әріптестермен өзара тәжірибе алмасу, ой бөлісіп, көзқарас тоғыстыра алмайды. Ары кетсе тағы да орыстарға барып, «барымен базар» болып, өз қазанында ғана қайнауға мәжбүр.
Бесіншісі – қазақ журналистері арасында әр салаға бөлініп, бір саланы тереңдей зерттеп, соны жетік білетін нағыз кәсібилікке ұмтылу жеткіліксіз. Оның есесіне үйрек сияқты «көкте де ұшқысы, жерде де жүргісі, суда да жүзгісі» келеді.
Тоқетері: қазақ журналистері көп тіл білмесе, ақпараттың шығу қайнарына үңілмесе, кәсіби тілді меңгермесе, әр саланы жетік білетін кәсіпқойлыққа ұмтылмаса, экономикалық ақуалы жақсармаса – қазақ журналистикасының да өсіп-өркендеуі екіталай.
Ал сіздер не дейсіздер?
serikkerey-12@mail.ru
Біріншіден, қазақ журналистерінің ғаламдық маселелерде ақпарат алу көлемі шектеулі. Оған қоса ғаламдық ақпаратты дәл сол дерек көзінен емес, орыс тілді ақпарат құралдарынан алғандықтан уақыттан бір ұтылады. Оған қоса «арадағы сөздің аттамалығы көп» дегендей, дәлдікті де жоғалтады. Сөйтіп, орыс ақпарат көзінен айналып шықпай, аудармалар берумен шектеледі.
Екіншісі – қазақ журналистерінің көбі не ақын, не жазушы боламын дейтіндіктен журналистік кәсіпқойлық, нақты, қысқа, түсінікті ақпарат тілдері қалыптаспай қалған. Күрделі көркемдеумен, әрлі әдеби тілмен жазады. Сондықтан жазғандары жинақылықтан, дәлдіктен, нақтылықтан айрылып, оқырманды шаршатып жібереді, уақытын ұрлайды.
Үшіншіден, қазақ журналистерінде жалаң ақпарат, жалқы жаңалық айту бар да – саяси сараптау, тағылымды талдау жоқ. Көбіне «дайын асқа – тік қасық» бола бергендіктен қазақ журналистерінің өзіндік жолы, көзқарасы, ұстанымы қалыптаспай, орыс тілділердің көлеңкесінде қала береді.
Төртінші: қазақ журналистерінде әлем кезіп, ел аралап, жаңалықтың ортасында жүретіндей, одан зерделі ой қорытып, сарап жасайтындай экономикалық жағдай жоқ. Шетелдегі әріптестермен өзара тәжірибе алмасу, ой бөлісіп, көзқарас тоғыстыра алмайды. Ары кетсе тағы да орыстарға барып, «барымен базар» болып, өз қазанында ғана қайнауға мәжбүр.
Бесіншісі – қазақ журналистері арасында әр салаға бөлініп, бір саланы тереңдей зерттеп, соны жетік білетін нағыз кәсібилікке ұмтылу жеткіліксіз. Оның есесіне үйрек сияқты «көкте де ұшқысы, жерде де жүргісі, суда да жүзгісі» келеді.
Тоқетері: қазақ журналистері көп тіл білмесе, ақпараттың шығу қайнарына үңілмесе, кәсіби тілді меңгермесе, әр саланы жетік білетін кәсіпқойлыққа ұмтылмаса, экономикалық ақуалы жақсармаса – қазақ журналистикасының да өсіп-өркендеуі екіталай.
Ал сіздер не дейсіздер?
serikkerey-12@mail.ru
