Accessibility links

Жанар Сағатқызы: Ақиық ақын Мұқағалидың өлеңдері менің бойтұмарым іспетті


Кинорежиссер Жанар Сағатқызы "Мао - қытай билеушісі" атты 23 сериялы фильмді түсіру кезінде.
Кинорежиссер Жанар Сағатқызы "Мао - қытай билеушісі" атты 23 сериялы фильмді түсіру кезінде.

Қытайдың киносүйер қауымын мойындатқан, Қытай мемлекеттік сыйлығының иегері, кинорежиссер Жанар Сағатқызының жақында Астанаға жолы түскен екен. Оның ендігі арманы қазақ киногерлерімен бірлесіп кино түсіру

Жанардың осы бір қиын да күрделі өнер жолын таңдауына Бейжіңде қазақ тілінде «Тянь Шань» киностудиясы түсірген Үш аймақ төңкерісіне байланысты тарихи кино себеп болған екен. Осы фильмде Жанар басты рөл Ғайнидың бейнесін сомдайды.
- Менің актерлік қызметім осымен тәмамдалды. Сол жылы оқуды бітірген менің алдымда екі таңдау тұрған. Бірі Мемлекеттік Театр институтына оқуға түсу, екіншісі әдебиет саласына кету. Бірақ фильмге түсуім менің Театр институтына оқуға баруыма септігін тигізді, - дейді ол.
Бейжіңде Театр институтында бір жыл оқығаннан кейін Жанар Совет Одағына Мәскеуге ВГИК-ке оқуға аттанады. Мұнда бес жыл кинорежиссура факультетінде оқып, Бейжіңге қайта оралады. Бір жылдан кейін Бейжің Жанарды қайтадан аспирантураға аттандырады. Жанардың «Аптаның сегізінші күні» атты дипломдық жұмысы Мәскеуде өткен қысқа метражды фильмдердің «Әулие Анна» халықаралық кинофестивалінде жүлделі орынға ие болады.
Қытайға қайта оралған ол бүгінде тәуелсіз режиссер қызметін атқарады. Жанардың режиссуралығымен ондаған фильм көрермен көңіліне жол тартып, жұрттың ықыласына бөленуде екен. Ол көбіне телесериалдар түсірумен айналысатындығын айтады.
- Біздің түсіріп жатқан сериалдарымыз «мыльный» емес, «настоящий постановочный», - дейді ол.
Кинорежиссер Жанар Сағатқызының фильм түсіру сәтінен.
Қытайда жылына 30-40 телесериал түсіріледі екен. Ал, соның ішінде Жанардың қолынан шыққан ерен туындылар ретінде 20 сериялы «Құрыш қалай шынықты?» мен 23 сериялы «Мао – қытай билеушісі» атты екі телесериал ерекше аталады. Бұның алғашқысы туралы Қытайдың көрнекті қаламгері Чүн Хуа: «Құрыш қалай шынықты?» фильмін жасауда ешкім Жанарға тең келмейді» деп жазыпты. Ал, екінші фильмі арқылы Қытай мемлекеттік сыйлығына қол жеткізген.
Островскийдің шығармасының желісінде түсірілген «Құрыш қалай шынықты?» сериалын түсіру үшін қытайлық киногерлер Украинаны таңдап алған екен. Бұл фильм жалпы Қытай тарихында шетте түсірілген алғашқы фильм болып есептелінеді. Киноның бас кейіпкері – Павел сонау Совет дәуірі енді қалыптаса бастаған кезіндегі тұлға болса да, оны бүгінгі қытай көрермендері аса жоғары ықыласпен қабылдаған екен.
- Өйткені, - дейді Жанар, - біз Павелдің ішкі жан-дүниесін, оның адами келбетін сомдауға көбірек көңіл бөлдік. Сөйтіп, ол қашанда өлмейтін, талай жас жеткіншектің көңіліне жол табатын кейіпкер болып қалуын қадағаладық.
Жанар Үрімжіде дүние есігін ашқан. Алайда, осы жылдары оның ата-анасы Бейжіңге қоныс аударып жатыпты.
- 60-шы жылдардың соңы 70-ші жылдардың басында Бейжіңде мемлекеттік Қазақ радиосы ашылды. Қытайда тұратын аз ұлттар ішінен 5 ұлттың тілінде – қазақ, ұйғыр, тибет, моңғол және корей тілінде радио бағдарламалары ашылды. Осы уақытқа дейін осы бес ұлттың тілінде радио хабарлары таратылады. Сол кезде менің әке-шешем осы Қазақ радиосының алғашқы қызметкерлері болды. Әкем Сағат Жайпақ ұлы Қазақ радиосының тұңғыш директоры болған адам, - дейді ол.
Жанар қазақ тілін жақсы меңгерген. Ойын ешқандай іркіліссіз жеткізе алады екен. Біз ол кісіден «сонау жырақ Бейжіңде жүріп ана тілін тұнық күйінде сақтап қалуға не әсер етті?» деп сұрап едік.
- Бір қызығы менің тілім қазақша емес, моңғол тілінде шықты. Менің күтушім – моңғол адамы болды да, моңғолша тіл сындырыппын. Ол кісіден кейінгі күтушім ұйғыр адамы болыпты. Бейжіңге келгенде, ұйғырша ғана білген екем. Бейжіңде қытай балабақшаға бардым. Сөйтіп моңғол тілім де, ұйғыр тілім де ұмыт болып, қытайша сөйлеп кетіппін. Алайда, 1 сыныпқа барған кезімнен бастап, анам үйде қазақша сөйлеуге талап қоятын. Оны үйретудің де талай амалдарын қолданды. Соның бірі – көне дастандарды әуендетіп оқу еді. Үйге келген игі жақсылардың әңгімесін тыңдадатын. Соның арқасында ана тілін біліп өстім.
Жанар ата-анасының әдеби қызметкер болғандығы да өзіне әсер еткендігін айтады. Қазақ ақын-жазушыларын жақсы біле бермейді екен. Алайда, ақиық ақын Мұқағали Мақатаевтың шығармаларымен түгелдей таныс:
- Мен Мұқағалиды жақсы көремін. Ол менің бойтұмарым секілді үнемі жанымда жүреді. Содан шабыттанып, содан қуат аламын. Бір фильмді түсіру барысында маған ол кісінің тау туралы өлеңдері қатты әсер етті. Шығарманың шешіміне жақсы орайластыра алдым, - дейді ол.
Жанардың ендігі арманы - қазақ киногерлерімен бірлесіп фильм түсіру.
Жанар қазақ кино туындысымен де тым етене таныс емес екендігін айтады. Дегенмен, атағы жер жарған «Көшпенділер» фильмін іздеп жүріп тапқан екен. Көңілінен шықпапты.
- «Көшпенділер» фильмі жайында көп естідім. Оның жарнамасы кеңінен таралды. Бірақ, көргенде сол арманымнан шыға алмадым, бір нәрсесі жетіспей тұрғандай немесе соңы бітпей қалғандай сезілді маған. Сондай-ақ, қандай да бір асығыстық болған секілді. Кейбір сюжеттер қайталанып кеткен. Әсіресе, соғыс көріністері. Тағы бір таңқаларлығы – 20 жыл өтсе де, адамдардың киімі, гримі сол қалпында қалған. Кино дегеніміздің өзі уақыт қой. Оның кешегісі мен бүгінін ажыратып бере алмаса оның несі кино. Сондай-ақ, қазақтың бас кейіпкерлерінің бәрін өзге ұлт өкілдері ойнағаны да менің көңілімнен шықпады, - деген ол болашақта қазақ киногерлерімен бірлесіп фильм түсіруді де мақсат етіп жүргендігін айтты.
- Әзірге, қазақ киногерлерінен ешқандай ұсыныс түсе қойған жоқ. Егер, ондай ұсыныс болып жатса қуана-қуана қабылдар едім, - дейді ол.
XS
SM
MD
LG