Мәскеудегі базарда төрт жылдан бері киім-кешек сатып келе жатқан тәжікстандық Саади Солехов саудасын тоқтатуға мәжбүр болды. Рубль бағасының құлдырағаны сондай - қазір сауда жасау тиімсіз болып қалды.
- Табысты рубльмен табамын, бірақ елге доллармен жіберуім қажет. Қыркүйекке дейін айына 30 мың рубль, яғни шамамен 1 мың АҚШ доллары көлемінде табыс тауып келгенмін. Пәтерақы мен ішіп-жемнен артылған 400 долларды үйге жіберіп отыратынмын, - дейді 24 жастағы Саади.
Бұл – Ресей рублінің долларға шаққандағы бағамы күрт құлдырағанға дейінгі жағдай.
Жыл басында 1 АҚШ доллары 33 Ресей рубліне тең болатын. Мәскеудің Украинаға байланысты саясатына наразылық білдірген батыс санкция салғалы Ресей валютасының құны түсе бастады. Қыркүйектің соңында доллардың курсы 40 рубль болса, қарашада - 50, ал желтоқсанда 70 рубльден асып түсті.
ЕҢБЕК МИГРАНТЫ КӨП КЕЛЕТІН ЕЛ
Бұл Саади Солеховтың табысына күнелтіп отырған 12 адамнан тұратын отбасы мүшелеріне ауыр соққы болды. Орталық Азия мен Еуропа елдерінен келіп, Ресейде жан бағып жүрген миллиондаған басқа да мигранттар осы күйді бастан кешіріп отыр.
Ресей – әлемдегі еңбек мигранттары ең көп келетін елдердің бірі. Елдің Федералдық миграция қызметінің мәліметтеріне қарағанда, мұнда заңды тіркеуден өтіп жұмыс істеп жүрген мигранттардың саны 1 миллион 100 мың адамға жеткен. Тағы 3 миллион 500 мыңдай жұмысшы тіркеусіз жүр.
ҚЫРҒЫЗ БЕН ТӘЖІК ЭКОНОМИКАСЫ МИГРАНТҚА ТӘУЕЛДІ
Құрылыс, өнеркәсіп, ауыл шаруашылығы, сауда саласында еңбек етіп жатқан олар өз елдеріне миллиондаған доллар ақша жіберіп отырады. Осы елдердің көпшілігінің экономикасы осы мигранттардың табысына тікелей тәуелді болып тұр.
Мәскеудегі мигранттар. (Көрнекі
Дүниежүзілік банктің деректеріне қарағанда, сырттан келетін қаржы аударымдарына тәуелді елдер тізімінде бірінші болып Тәжікстан мен Қырғызстан аталады. Бұл елдер – Ресейге ең көп еңбек мигранттарын жіберіп отырған елдер.
2013 жылы Армения жалпы ішкі өнімінің (ЖІӨ) 17 пайызы шетелден жіберілетін қаражаттан тұрған. Дегенмен, соңғы айларда бұл көрсеткіш тұрақты түрде төмендеп келеді. Ал Молдовада шетелден жіберілетін қаржы ЖІӨ-нің 25 пайызына жетеқабыл. Ал биыл Ресейден "түсетін" қаражат көлемі 19 пайызға азайған.
Еңбек мигранттарының елде қалған туыстары Ресейдегі қаржылық дағдарыстардан көп зардап шекті. Ал сарапшылар алдағы 2015 жылы да ешқандай жақсы жаңалық болмайды деп отыр.
"КЕЛЕР ЖЫЛЫ ЖАҒДАЙ МҮШКІЛ"
Душанбеде тұратын тәуелсіз сарапшы Фируз Саидовтың айтуынша, рубльдің құнсыздануының зардабын Тәжікстан келесі жылы тарта бастайды.
Сарапшы Фируз Саидов.
- Рубль қыркүйек-қазан айларында құнсыздана бастады. Ал бұл – жазғы жұмыс маусымының аяқталған шағы. Еңбек мигранттарының көбі қарашада елдеріне қайтып кетті, енді олар келесі еңбек маусымы басталатын сәуір айына дейін тапқан ақшаларын жұмсап елдерінде жатады. Сол ақша түгесілген соң Ресейден келген қаражаттың арқасында жұмыс істеп тұрған ішкі бизнес нысандары – мейрамханалар мен базарлар тоқырай бастайды. Халықтың сатып алу әлеуеті шектелетіндіктен, сауда жүрмей қалады, - дейді Ф.Саидов.
Мәскеудегі қырғыз мигранттарының «Замандаш» қауымдастығының басшысы Руслан Ешимовтың айтуынша, рубль дағдарысы осылай жалғаса беретін болса, келесі жылы Ресейде мигранттарға ұсынылатын жұмыс орындары әлдеқайда аз болады. «Бұдан Қырғызстанның да зардап шегетіні айқын», - дейді ол.
"САДИ ҮЙЛЕНУДІ ҚОЯ ТҰРАДЫ"
Ал киім-кешек сатып келген саудагер С.Солехов басқа жұмыс іздеп жүр.
Тәжікстанда жұмыс табу өте қиын болғандықтан, "елге қайтқаннан еш қайыр жоқ" дейді ол. Душанбеден батысқа қарай 50 шақырым жерде жатқан оның туған ауылы Елокиде тұрмыс мүлде нашар. Туыстарының алдағы жылға жоспары Саадидің табысына тікелей байланысты болып тұр.
Анасы Мутабар Мирзоеваның айтуынша, Мәскеуде жүрген Саадиді үйлендіруге ақша жоқ. Демек, жас шаңыраққа арнап салып жатқан үйлерінің құрылысын да тоқтата тұруға тура келеді.
«Болашақта жағдай түзеліп жатса ғана Саадиді үйлендіріп, оның үйін бітіріп бере аламыз», - дейді анасы. Ал Саадидің өзі әзірге күнкөріс қамымен шапқылап жүр.
Фарангиз Наджибулланың материалын ағылшын тілінен аударған – Мұхтар Екей.