Хадиша Ақаева - Азаттықтың Шығыс Қазақстан облысындағы тілшісі. Шәкәрім атындағы университетті журналистика мамандығы бойынша тәмамдаған. Армения және Грузиядағы басылымдарда тәжірибеден өткен. Азаттықпен 2019 жылдан бері серіктес.
Сегізінші шақырылымдағы мәжіліс депутаттарының 18 пайызы ғана – әйел. Олардың арасында әйел құқығы мәселесін көтеретін депутат аз. Сарапшылар "әйелдерді парламентке статистика үшін ғана жинайды" дейді. Қазақстандағы гендерлік теңдіктің жайы қалай?
Әйелдерге өз-өзін қорғауды үйрететін тегін курстар Қазақстанда сирек кездеседі. Әйелдер қорғануды көбіне бокс, дзюдо, самбо, джиу-джитсу, грепплинг, каратэ немесе тхэквондо арқылы үйренеді.
Ресей Украинаға басып кіргені үшін санкцияға іліккенде, әртістердің көбі бұрынғыдай жер-жерде концерт өткізу мүмкіндігінен айырылды. Олар енді Қазақстанға ағылды. Бірақ бұл жақта да оларды бәрі бірдей құшақ жая қарсы алып жатқан жоқ.
Қоғам талқысына шығарылған "Бұқаралық ақпарат құралдары туралы" заң жобасы цензураны күшейтіп, ақпарат құралдарына қатаң мемлекеттік бақылау орнатады. Қазақстандағы журналистер мен баспасөз құқығын қорғаушы ұйымдар осылай дейді. Олар билікті заң жобасынан бас тартуға үндеп отыр.
Тәуелсіз бақылаушылар бірлестігі Қазақстандағы кезектен тыс парламент және жергілікті өкілді органдарды сайлауға дайындықты бастай алмай отыр. Өйткені орталық сайлау комиссиясы әлі аккредитация бермеген.
2022 жылдың соңында Қазақстан босқын мәртебесін сұраған екі адамды депортациялады. Олардың бірі "Талибан" билігі орнаған Ауғанстаннан, екіншісі азаматтарын күштеп соғысқа жіберіп жатқан Ресейден қашып келген. Қазақстан пана іздеген адамдарға неге босқын мәртебесін бермейді?
Мобилизация кезінде Қазақстанға қашып келген ресейлік әскери қызметкер елден шығарылмақ. Абай облысы Бесқарағай аудандық соты Михаил Жилинді шекараны заңсыз кескені үшін кінәлі деп таныған. Жұбайы күйеуі Ресейге қайтарылса, тірі қалатына сенбейді.
Қазақстанда тозығы жеткен жылу электр орталықтары (ЖЭО) мен құбырлар істен шығып жатыр. Сарапшылар есебінше, әр өңірде бір-бірден ЖЭО салуға триллиондаған теңге керек. Қолданыстағы ЖЭО-ны жаңғыртуға да қомақты қаржы қажет. Бюджет ондай шығынды көтермейді. Қазақстан энергетикасын не күтіп тұр?
8 қарашада қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі микроқаржы ұйымдарынан қарыз алған 28 мың борышкердің несиесі кешірілуі мүмкін деп мәлімдеді. Сарапшылар мұны "сайлау алдындағы популизмге" балайды.
Ұлттық банк инфляцияға қарсы күрес мақсатында бір жылда бесінші рет базалық пайыздық мөлшерлемені өсіріп отыр. Бұл нені білдіреді? Мұндай шешімнің соңы неге әкелуі мүмкін? Мәселені қалай шешуге болады? Азаттық экономист Марат Қайырленовпен сөйлесті.
Қазақстандықтардың зейнетақы қорындағы жинақ ақшасын инфляция "жұтып" жатыр. БЖЗҚ қаржы тоғыз айда 5,3 пайызға өскен дейді, бірақ осы кезеңдегі инфляция мөлшері – 15,4 пайыз. Инфляция көрсеткішінің есептелуі де – даулы мәселе. Сарапшылар үкімет манипуляция жасап отыруы мүмкін деп санайды.
Қазақстанда мемлекеттен көмек алатын адамдар – "жатыпішер" деген пікір қалыптасқан. Human Rights Watch ұйымы сарапшылары әлеуметтік қорғау жүйесіне мемлекет жауапты, үкімет өз міндетін дұрыс атқарып отырған жоқ деп есептейді. Құқық қорғау ұйымы Қазақстандағы жағдай туралы көлемді есеп жариялады.
Ресейде мобилизация жарияланғаннан кейін екі апта ішінде Қазақстанға 300 мыңға жуық ресейлік келген. Алғашқы топ көктемде батыс елдері Ресейдің банк жүйесіне санкция салған кезде ағылды. Қазақстанға келген ресейліктер рубль әкеледі. Бұл ақша қазақстандық банктерде іске жарамай, бос жатыр. Неге?
Қазақстан үкіметінің институты – "Бәйтерек" холдингі ресейлік Сбердің еншілес компаниясын сатып алды. Сарапшылар бұл қадамды санкция салынған банкті құтқару үшін жасалған саяси келісім деп бағалайды. Банкті сатып алуға мемлекеттен қанша қаржы жұмсалғаны белгісіз.
Тағы
