Ұйымның терроризм және адам құқықтары мәселелері бойынша сарапшысы Джулия Холл Франция сотының қазақстандық оппозициялық олигарх Мұхтар Әблязовты Ресейге немесе Украинаға экстрадициялау туралы қаңтардың 9-ы күні шығарған үкімін сынады.
Әблязовтың ісі
ӘБЛЯЗОВ ІСІ
2009 жыл - 2005-2009 жылдары "БТА банкін" басқарған Мұхтар Әблязов банкті Қазақстан үкіметі мемлекет меншігіне алған соң Лондонға кетті.
2011 жыл - Ұлыбритания Қазақстан президенті Назарбаевты сынайтын оған саяси баспана берді. Қазақстан Әблязовті 6 миллиардтай АҚШ долларын жымқырды деп айыптап, Ұлыбритания сотына жүгінді. Әблязов істің "саяси астары" бар деп мәлімдеді. Қазақстан Ұлыбританияға оны экстрадициялау туралы өтініш түсірді.
2012 жыл - Ақпанда Лондон соты Әблязовті "сотты құрметтемегені" үшін 22 айға қамауға алып, активтерін құрсаулауға үкім етті. Әблязов бой жасырды. Лондон соты Әблязовтен БТА пайдасына 2,1 миллиард доллар өндіруге үкім шығарды.
2013 жыл - Шілдеде Әблязов Францияда Украина талабы бойынша ұсталды.
2014 жыл - Қаңтарда Франция соты Әблязовті Ресей мен Украинаға экстрадициялауға үкім етті. Францияның кассациялық соты ол үкімді тоқтатты. 24 қазанда Лион соты оны Ресей мен Украинаға экстрадициялауға санкция берді.
2015 жыл - Қыркүйекте Әблязовті экстрадициялау туралы бұйрыққа Франция премьері Мануэль Вальс қол қойды.
2016 жыл - Желтоқсанда Франция мемлекеттік кеңесі Әблязовті Ресейге экстрадициялау туралы бұйрықтың күшін жойды. Желтоқсанның 10-ы ол абақтыдан босады.
2017 жыл - Қазақстан Әблязовке "ұйымдасқан қылмыстық ұйым құрды" деген айып тағып, шығынды 7,5 миллиард доллар деп мәлімдеді. 2017 жылы оны Қазақстан тергеуге шақырды, бірақ Әблязов келмеді.
2017 жыл - 7 маусымда Алматы соты Әблязовті "БТА банкіндегі қаржы жымқыру" ісі бойынша сырттай 20 жылға соттады.
2018 жыл - Қазақстан билігі қуғындағы оппозициялық саясаткер Мұхтар Әблязовтің "Қазақстанның демократиялық таңдауы" (ҚДТ) қозғалысын экстремистік ұйым деп танып, қызметіне тыйым салды.
Әблязовтың Ресейде не Украинада әділ сотқа тартылуына күмән келтірген ұйым өкілі "оны Қазақстанға апарып, азаптауға душар ете ме деген анық қауіп бар" екенін айтады. Amnesty International ұйымының пікірінше, француз үкіметі Мұхтар Әблязовты адам құқықтарына бұзылатын немесе Қазақстанға беріп жіберетін елге жібермеуі тиіс.
"Еуропаның, соның ішінде Францияның үкіметі Әблязовтың адамдық құқығы сыйланатынына және қорғалатынына кепіл болып, үлгі көрсетуі керек. Әйтпесе Еуропа тұтқындарды қинау мен азаптау үйреншікті іске айналып бара жатқан Орталық Азияның, оның ішінде Қазақстанның адам құқықтарын бұзу әрекетіне ортақтасқан болады" дейді ұйым.
Ресей мен Украинаның Мұхтар Әблязовты экстрадициялау туралы өтінішін 9 қаңтарда қанағаттандырған Экс-ан-Прованс (Франция) қаласы соты Әблязовтың қорғаушыларына Ресейге экстрадициялау бойынша апелляциялық шағым беру үшін - 7 күн, Украина бойынша 5 күн уақыт берді.
50 жастағы Әблязов 2013 жылы шілде айында Францияның Канн қаласына жақын Ривьера курорттық аймағында ұсталып, содан бері франциялық құқық қорғау орындарының қамауында отыр.
Оны сотқа тартқысы келетін Қазақстан Франциямен тұтқындарды экстрадициялау туралы келісім-шарт жасаспаған.
Бірақ Украина мен Ресей оны экстрадициялау туралы өтінішті қатар түсірген.
Әблязовтың заңгері сот шешіміне қатысты апелляциялық шағым түсіретінін айтады.
Бұрынғы жоғары лауазымды шенеунік, бизнесмен және оппозициялық көзқарастағы олигарх Қазақстандағы БТА банкті басқарып тұрған кезде 6 миллиард АҚШ долларын қаржылық алаяқтық жасау арқылы жымқырды деп айыпталады.
Әблязов өзіне тағылған айыптарды жоққа шығарып, бұл істен саяси астар көреді.
2013 жылы желтоқсан айында соттан Әблязовты қаржылық алаяқтық бойынша Украинаға экстрадициялауды сұраған франциялық прокурор оны диссидент емес, "ірі қылмыскер" ретінде тануға шақырған.
Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың көпке белгілі саяси дұшпанына айналған Әблязовқа қатысты кең көлемдегі іздеу шаралары жасалып келген еді. Сондай операциялардың бірі ретінде олигархтың Италияда тұратын әйелі мен қызы Қазақстанға күшпен қайтарылған.
2013 жылы желтоқсанның соңында оның отбасы мүшелерін Қазақстан билігі Италияға кері қайтарды, ал кезінде экстрадициялау ісіне септескен италиялық билік орындары бұл әрекеті үшін қатаң сынға ұшырады.