Хадиша Ақаева - Азаттықтың Шығыс Қазақстан облысындағы тілшісі. Шәкәрім атындағы университетті журналистика мамандығы бойынша тәмамдаған. Армения және Грузиядағы басылымдарда тәжірибеден өткен. Азаттықпен 2019 жылдан бері серіктес.
Семей қаласында 8 тамыз күні Қазақстанда атом электр станциясын салу жобасы бойынша жария талқы өтті. Шара басталмай жатып шу шығып, жиыннан тікелей эфир жүргізіп жатқан жергілікті белсенді Елдос Досановты полиция ұстап әкетті. Жиын кезінде алдын ала дайындалған тізім бойынша сөз беріліп жатты.
Қазақстандық қор биржасы иелерінің бірі – Мәскеу биржасы Ресейдің әскери агрессиясы салдарынан АҚШ санкциясына ілікті. Бұл Қазақстандағы қор және валюта нарығы мен теңге бағамына қалай әсер етеді?
Қазақстанда мұнай мен газ ғана өндірілмейді. Елде Менделеев кестесіндегі 118 элементтің 99-ы табылған. Бұл байлықтың бәрін біреулер өндіріп жатыр. Азаттық кімдер екенін анықтады. Толығырақ материалдан оқыңыз.
Қазақстанда қазір бұрынғы ҰҚҚ төрағасы, қорғаныс министрі, әділет министрі, мәдениет министрі және бірсыпыра вице-министр түрмеде отыр. Әртүрлі дәрежедегі әкімдер, тіпті премьер-министр абақтының дәмін татып қайтты. Азаттық талдауы олардың көбі мерзімінен бұрын шартты түрде босап шығатынын көрсетті.
Семейде көшені жарықтандыру мәселесі төңірегінде тағы да дау шықты. Жергілікті қоғам белсенділері "орнатылған шамның көбі адам өміріне қауіпті" десе, әкімдіктегілер "ақаудың бәрін түзеттік, қорқатын дәнеңе жоқ" деп отыр.
Президент Тоқаев қазақстандық Forbes тізіміндегі кәсіпкерлер тасқыннан зардап шеккен "әр облыс, аудан, ауылға" қамқоршы ретінде бекітілетінін және "нақты жауапкершілік" арқалайтынын айтты. Кәсіпкерлер қарсы келген жоқ, кейбірі ақша аударып тастады. Сарапшылар "олардың басқа амалы жоқ" дейді.
Өскемен мен Семей қалалары 2022 жылы екі облысқа бөлініп кетсе де, ортақ проблемалар зардабын тартып келеді. Соның бірі – қаланы жарықтандыру мәселесі. 2017 жылы екі қаланың көше шамдарын жетілдіріп, "Лас-Вегастай жайнатуға" Еуропаның қайта құру және даму банкінен 3,6 млрд теңге несие алынған. Қазір ол қарыз "халық ақшасынан" төленіп жатыр, бірақ ондаған көшедегі мыңдаған шам әлі жанбайды.
Өскемен мен Семей қалаларының көше шамдарын жетілдіріп, "Лас-Вегастай жайнатуға" 2017 жылы Еуропаның қайта құру және даму банкінен 3,6 млрд теңге несие алынған. Қазір ол қарыз "халықтың ақшасынан" төленіп жатыр, бірақ ондаған көшедегі мыңдаған шам әлі жанбайды.
Солтүстік Қазақстан облысында тасқынға байланысты жағдай ауыр деген ақпарат тарады. Петропавлға қарай көп мөлшерде су ағып келе жатыр, тағы 219 елді мекенге тасқын қаупі төніп тұр. Кейбір ауылдардың электр желісін мұз қиып, жарық өшкен. Облыстағы Сергеев су қоймасы 170 пайыз суға толды.
Қаза тапқан, хабарсыз кеткен адамдар, эвакуацияланған мыңдаған тұрғын, тұтасымен суда қалған елді мекендер, суға кеткен сансыз үй жануары мен қыруар шығын – Қазақстанда биыл көктемде халықты әбігерге салған және әлі жалғасып жатқан тасқынның зардабы осындай. Оның алдын алуға болар ма еді?
Абай облысының әкімшілік орталығы Семей қаласының көшелерін және қала маңындағы ауылдар мен ықшамаудандардағы бірнеше жер үйді су басып жатыр. Жергілікті билік күн күрт жылып кеткендіктен осылай болды десе, қоғам белсенділері мен судан зардап шеккендер бұған ауа райының қатысы жоқ деп біледі.
Қазақстанның бірнеше өңірінде — Алматы, Абай, Жетісу, Ұлытау облыстарында су тасып, үйлер мен жолдар бүлінді. Басқа аймақтарда да қарғын судан қауіп бар. Азаттық тілшісі Семейде су басқан үйдің ауласына барып, зардап шеккендермен сөйлесті.
Қазақстан үкіметі халықтың зейнетақы жинағын инвестициялық жобаларға пайдалануды жалғастырып келеді. Алдын ала деректерге сүйенсек, енді 1,5 трлн теңгенің әңгімесі шығып отыр. Мемлекет елдің зейнетақы жарнасын ҚТЖ-ға жүк вагондарын сатып алуға және кәріз құрылысын салуға жұмсауды ұйғарған. Оған қоса, БЖЗҚ-дан ақша алу жолы да таза емес. Болашақ зейнетақыма деп ақша жинап жатқан қазақстандықтар бұдан ұта ма, жоқ ұтыла ма?
Семейде "Шығыс" саяжайының жүзден аса тұрғыны үйлерін заңдастыруды талап етіп, наразылыққа шықты. Бау-бақша аумағында жылдар бойы тұрып жатқан жұрт жалғыз баспанасынан айырылып қаламыз ба деп қорқады. Қала жоспарының жобасы бойынша, саяжайдағы үйлер күрелуі мүмкін.
Бұдан төрт жыл бұрын Қазақстанда міндетті медициналық сақтандыру жүйесі енгізілді. Оған әрбір жұмыс істейтін адамның жалақысынан үш пайызға дейін ақша ұсталады. Бірақ содан бері медициналық қызмет пайдалану жеңілдеген жоқ – сақтандыру қаржысы есебінен көмек ала алмаған жұрт жеке клиникаларға қаралуға мәжбүр. Сайып келгенде, халық нашар жұмыс істейтін МӘМС-ке бір рет, басқа дәрігерге барғаны үшін тағы да ақша төлеп отыр.
Тағы
