ЖАЛТЫР БАСТЫ БӘТЕҢКЕМЕН ТЕПКІЛЕУ
Астанадағы Тәуелсіздік сарайы алдына қойылатын монументтің бір бөлшегі Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың мүсіні болмақ.
Нұрсұлтан Назарбаевтың жанында шетелдік жақсы кеңесшілерінің жоқтығы байқалады. Егер оның үкіметінде Ирақтан келген бір дана адам болса, жақында ғана Ирақта болған оқиғаларды оған айтып берер еді.
Саддам Хусейннің басынан бағы тая салып-ақ қарапайым ирактықтар оның ескерткіштерін құлатып, қалдықтарын Бағдад көшелерінде қалай таптап жатқандарын әлемнің барлық телеарналары көрсетті.
Алып ескерткішті әзер дегенде құлатқан кезде көптеген ирактықтар кеше ғана азуын айға білеген, ең сүйікті көсемнің жалтыр басын бәтіңкемен тепкілеп жатты.
АУТОРЛАРДЫҢ ОЙЫ
Мемлекеттің бірінші тұлғасын мәңгілік есте қалдыруды көздейтін жоба ауторлары, қоғам тарапынан болар түсінбеушілікті жұмсарту мақсатында, Нұрсұлтан Назарбаевтың мүсінін жеке салғысы келмеген.
Қазақстан қаласалушылар одағының төрағасы Сәрсенбек Жүнісовтің ойынша, ескерткіш төрт барельефтен құралған композиция болуы керек. Автордың ойынша, президент оң қолын ел Конституциясына қойып, ант қабылдап тұрған сәтінде бедерленбек.
Егер идея жүзеге асып жатса, қалған үш барельеф «Ерлік», «Жасампаздық» және «Болашақ» деп аталмақ.
САЯСАТШЫНЫҢ ТАҒДЫРЫ БОЛЖАУСЫЗ
Егер Нұрсұлтан Назарбаевтың кеңесшілігінде Александр Миртчев сияқты адамдар емес, оған қарағанда алды-артын ойлайтын америкалықтар жүрсе, онда олар президентке көзі тірісінде ескерткіш орнату туралы ойды қолдауға құлық танытпас еді.
Америкада мұндай дәстүр жоқ. Кетіп бара жатқан президентке өзінің атындағы кітапхана ашуға мүмкіндік береді. Оны БҰҰ аясындағы түрлі құрметті бастамаларға пайдаланады. Бірақ, Қазақстаннан алыстау жатқан бөтен елде өз басшыларына граниттен ескерткіш орнатып, жағымпаздану үрдісі жоқ.
Оның ең басты себебі, уақыт өте келе кез-келген саяси қайраткердің тағдыры қалай өзгеріп, беделі қандай күйде болатынын ешкім білмейді.
Лениндік кадрлардың арасында шоқтығы биік болған тұрған Феликс Эдмундович Дзержинскийдің тағдыры бұлай боларын кім болжапты. Оның сүзектен тұрғандай арып-ашқан түр-тұлғасы мен қандыбалақ әруағы аңызға өзі сұранып тұрғандай.
Елдегі ең басты ескерткіштің жайы не болды? Лубянканың чекист командирлерінің көз алдында олардың граниттен жасалған өлі басшыларының басына тұзақ салып, кранмен жұлып алды да, елдің көзіне түспейтін аулаққа апарып тастады.
ЖАҒЫМПАЗДАРҒА ТҮРКМЕНБАШЫНЫҢ МЫСАЛЫ ДА АЗ КӨРІНЕДІ
Астананың өзі алғашқы канализациясынан бастап шыныдан салған зәулім үйлеріне дейін Нұрсұлтан Назарбаевқа қойылған нағыз ескерткіш емес пе? Бұны тәуелсіз Қазақстанның бірінші президентінің тағдырында қандай өзгеріс болса да сызып тастай алмайсың.
Президенттің алдында көрініп қалғысы келген қандай жағымпаздар екен? Көрші Түркменбашының мысалы оларға аз ба? Оның қазасынан аз ғана жыл өткеннен соң елдегі Сапармұрат Ниязовтың дәуірінде дүниеге келген символдардың барлығын тәрк етіп жатқанын байқамай ма?
Кезінде ең қасиетті кітап ретінде саналған «Рухнаманы» қазір біреуге көрсетуге ұялып, тығып тастайды. Және ол жалпы бұқараның жадынан біртіндеп өшіріліп жатыр. Одан бірден бас тартуға қауіптенетін болар.
Егер аздап миға салмақ салса, Нұрсұлтан Назарбаевтың еңбегін бағалаудың заманға сай басқа да толып жатқан тәсілдерін ойлап табуға болар еді.
Ескерткіш қою – ұрпақтардың еншісінде. Кейін ешкімге көзтүрткі болып жүрмес үшін, ескерткіш қоюға кімнің лайықты екендігін тек солар ғана шешеді. «Көрмес түйені де көрмес» деген халық даналығы бекер айтылмаса керек.
(Журналист Александр Народецкий бұл мақаласында өзінің көзқарасын ортаға салады. Ол Азаттық радиосының позициясымен сәйкес келмеуі мүмкін).
Астанадағы Тәуелсіздік сарайы алдына қойылатын монументтің бір бөлшегі Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың мүсіні болмақ.
Нұрсұлтан Назарбаевтың жанында шетелдік жақсы кеңесшілерінің жоқтығы байқалады. Егер оның үкіметінде Ирақтан келген бір дана адам болса, жақында ғана Ирақта болған оқиғаларды оған айтып берер еді.
Саддам Хусейннің басынан бағы тая салып-ақ қарапайым ирактықтар оның ескерткіштерін құлатып, қалдықтарын Бағдад көшелерінде қалай таптап жатқандарын әлемнің барлық телеарналары көрсетті.
Алып ескерткішті әзер дегенде құлатқан кезде көптеген ирактықтар кеше ғана азуын айға білеген, ең сүйікті көсемнің жалтыр басын бәтіңкемен тепкілеп жатты.
АУТОРЛАРДЫҢ ОЙЫ
Мемлекеттің бірінші тұлғасын мәңгілік есте қалдыруды көздейтін жоба ауторлары, қоғам тарапынан болар түсінбеушілікті жұмсарту мақсатында, Нұрсұлтан Назарбаевтың мүсінін жеке салғысы келмеген.
Қазақстан қаласалушылар одағының төрағасы Сәрсенбек Жүнісовтің ойынша, ескерткіш төрт барельефтен құралған композиция болуы керек. Автордың ойынша, президент оң қолын ел Конституциясына қойып, ант қабылдап тұрған сәтінде бедерленбек.
Егер идея жүзеге асып жатса, қалған үш барельеф «Ерлік», «Жасампаздық» және «Болашақ» деп аталмақ.
САЯСАТШЫНЫҢ ТАҒДЫРЫ БОЛЖАУСЫЗ
Егер Нұрсұлтан Назарбаевтың кеңесшілігінде Александр Миртчев сияқты адамдар емес, оған қарағанда алды-артын ойлайтын америкалықтар жүрсе, онда олар президентке көзі тірісінде ескерткіш орнату туралы ойды қолдауға құлық танытпас еді.
Америкада мұндай дәстүр жоқ. Кетіп бара жатқан президентке өзінің атындағы кітапхана ашуға мүмкіндік береді. Оны БҰҰ аясындағы түрлі құрметті бастамаларға пайдаланады. Бірақ, Қазақстаннан алыстау жатқан бөтен елде өз басшыларына граниттен ескерткіш орнатып, жағымпаздану үрдісі жоқ.
Оның ең басты себебі, уақыт өте келе кез-келген саяси қайраткердің тағдыры қалай өзгеріп, беделі қандай күйде болатынын ешкім білмейді.
Лениндік кадрлардың арасында шоқтығы биік болған тұрған Феликс Эдмундович Дзержинскийдің тағдыры бұлай боларын кім болжапты. Оның сүзектен тұрғандай арып-ашқан түр-тұлғасы мен қандыбалақ әруағы аңызға өзі сұранып тұрғандай.
Елдегі ең басты ескерткіштің жайы не болды? Лубянканың чекист командирлерінің көз алдында олардың граниттен жасалған өлі басшыларының басына тұзақ салып, кранмен жұлып алды да, елдің көзіне түспейтін аулаққа апарып тастады.
ЖАҒЫМПАЗДАРҒА ТҮРКМЕНБАШЫНЫҢ МЫСАЛЫ ДА АЗ КӨРІНЕДІ
Астананың өзі алғашқы канализациясынан бастап шыныдан салған зәулім үйлеріне дейін Нұрсұлтан Назарбаевқа қойылған нағыз ескерткіш емес пе? Бұны тәуелсіз Қазақстанның бірінші президентінің тағдырында қандай өзгеріс болса да сызып тастай алмайсың.
Президенттің алдында көрініп қалғысы келген қандай жағымпаздар екен? Көрші Түркменбашының мысалы оларға аз ба? Оның қазасынан аз ғана жыл өткеннен соң елдегі Сапармұрат Ниязовтың дәуірінде дүниеге келген символдардың барлығын тәрк етіп жатқанын байқамай ма?
Кезінде ең қасиетті кітап ретінде саналған «Рухнаманы» қазір біреуге көрсетуге ұялып, тығып тастайды. Және ол жалпы бұқараның жадынан біртіндеп өшіріліп жатыр. Одан бірден бас тартуға қауіптенетін болар.
Егер аздап миға салмақ салса, Нұрсұлтан Назарбаевтың еңбегін бағалаудың заманға сай басқа да толып жатқан тәсілдерін ойлап табуға болар еді.
Ескерткіш қою – ұрпақтардың еншісінде. Кейін ешкімге көзтүрткі болып жүрмес үшін, ескерткіш қоюға кімнің лайықты екендігін тек солар ғана шешеді. «Көрмес түйені де көрмес» деген халық даналығы бекер айтылмаса керек.
(Журналист Александр Народецкий бұл мақаласында өзінің көзқарасын ортаға салады. Ол Азаттық радиосының позициясымен сәйкес келмеуі мүмкін).
