Ержан ҚАРАБЕК

Тибет басшысының еліне қайту үміті азайған тұста Қытай оның үйінің маңында теміржол салып жатыр

Олимпиада ойындарының кезегі Афин қаласындағы салтанатта Пекинге тапсырылған кезеңде Қытайдағы адам құқықтарының мәселесі тағы ортаға салынып отыр. Бұл жерде ең алдымен Тибет мәселесіне дабыл қағылып жатыр. Тибетті қолдау жөніндегі халықаралық ұйым Халықаралық Олимпиада комитетіне, әлем елдерінің үкіметтеріне, үкіметаралық ұйымдарға қайырылып, Қытай үкіметіне сөз салуға шақырды. 2008 жылғы Олимпиада ойындары Қытайда өтетін болса, Қытай Тибетке қатысты баяғы үәделерін орындасын, халықаралық қауымдастық ресми Пекинді осыған мәжбүрлесін деген үндеу айтылды.

АҚШ Республикандық партиясы президент сайлауында дауыс беруге жастарды көбірек ынталандырып жатыр

Нью-Йоркте өтіп жатқан АҚШ Республикандық партиясының жиынында жас белсенділердің көптеп қатысып отырғаны байқалады. Бұған президенттік сайлауда дауыс беруге жастарды көбірек тарту мақсатын алдына қойған Джордж Буштың жақтастарының әрекеті себеп. Социологиялық зерттеулер АҚШ президенті Джордж Буштың жастардың арасындағы беделі негізгі қарсыласы, Демократиялық партияның өкілі Джонн Керридің беделінен төмен екенін көрсетті. Жас белсенділерді Республикандық партия, яғни президент Джордж Буштың партиясы немен қызықтырады екен?

Американдық құқыққорғаушы Лоурн Крейнер Орталық Азия елдеріндегі қарамақайшы құбылыстарға назар аудартып отыр

Сапармұрад Ниязовтың Ашхабадта қолдан көл жасаймын дегені көршілес елдердің мазасын алып отыр

Қазақстан және Өзбекстан экологтары "Азаттық" радиосына берген сұхбаттарында Түркіменстан президенті Сапармұрад Ниязовтың ел астанасы Ашхабадта қолдан көл жасаймын деген жобасына сыни көзқарастарын білдіріп отыр. Орталық Азияда су мәселесін қоздырып қойған жобалар бұрында көп болған, құрып бара жатқан Арал теңізі – соның ең үлкен күәсі. Ондай болса Сапармұрад Ниязовтың жаңа бастамасының қандай экологиялық салдарлары болуы мүмкін?

АҚШ Республикандық партиясының съезінде президент Джордж Буш соғыс кезеңінің мызғымас жетекшісі деп қошеметтеліп жатыр

Нью-Йорк қаласында өтіп жатқан АҚШ Республикандық партиясының съезінде президент Джордж Буш соғыс кезеңінің мызғымас жетекшісі деп қошеметтеліп жатыр. Мәселен, сенатор Джонн Маккейн және Нью-Йорк қаласының бұрынғы әкімі Рудольф Джулиани президент Буштың терроризмге қарсы саясатын қызу қолдады, Саддам Хұсейнді биліктен кетірген соғысты жөнімен жасалған науқан деп сипаттады. Нью-Йорк қаласы осыдан үш жыл бұрын террорлық шабуылдардың нысанасына алынған, сондықтан осы жағдай тілге көп тиек етіледі.

Ирақтағы азаптау шатақтарынан кейін АҚШ қорғаныс министрі Дональд Рамсфельд қызметтен кету талабына тап болды

Абу Ғрайып түрмесінде ирақ тұтқындарын американдық сақшылар азаптады, қорлады деген шатақ үш ай бойы АҚШ тәуелсіз комиссиясында тексеріліп, сәрсенбі күні қорғаныс министрі Дональд Рамсфельдтың атына сын айтылды. Комиссия Абу Ғрайып түрмесіндегі азаптауларға АҚШ қорғаныс министрлігі тікелей жол ашқан емес, дегенмен ирақ тұтқындары отырған абақтыда жалпы жұмыс ретін жөнімен реттемеді деген қортындыға келді. Осы тұста АҚШ президенттігіне Демократиялық партиядан шыққан үміткер Джонн Керри қорғаныс министрін қызметтен кетуге шақырды. Дегенмен, Дональд Рамсфельд бұл үндеуге құлақ асапайтын сияқты.

Аятолла Әли Әл-Систани Наджафтағы текетіресті тоқтатуға бет алғанда қала маңында қақтығыстар орын алды

Наджаф қаласында радикалды шиит көтерілісшілермен АҚШ бастаған әскери жасақтың шайқасып жатқанына үш апта болды. Көтерілісшілердің басшысы Моқтада Әл-Садр қантөгісті тоқтатуға ниет білдермеді. Шиитердің рухани басшысы Әли Әл-Систани еліне қайтып, жанжалды тоқтату мақсатында бейсенбі күні Наджафқа келіп жетті. Алайда, осы тұста Наджаф іргесіндегі Куфа қаласында үлкен адам шығыны болды.

"Әл Қаида" және "Талибан" қозғалыстарының айырмашылығы қандай?

Халықаралық терроризм мәселесі ауызға алынғанда әдетте "Әл Қаида" және "Талибан" қозғалыстары бірінші аталады. Дегенен, екі алып ұйымның айырмашылығы үлкен, мұны екінің бірі білмейді. "Азаттық" радиосына сипаттама берген белгілі екі сарапшы "Әл Қаида" және "Талибан" қозғалыстарының айырмашылығын егжей-тегжейлі түсіндіріп отыр. "Талибан" билігі осыдан үш жыл бұрын Ауғанстанда құласада бұл мәселе әлі де болса өте маңызды.

Тәуелсіз комиссия Абу Ғрайып түрмесіндегі азаптауларға АҚШ қорғаныс министрлігі жол ашқан емес деген қортындыға келді

Абу Ғрайып түрмесінде ирақ тұтқындарын американдық сақшылар азаптады, қорлады деген шатақ үш ай бойы АҚШ тәуелсіз комиссиясында тексерілді. Енді міне – комиссияның қортындысы белгілі болды. Комиссия Абу Ғрайып түрмесіндегі азаптауларға АҚШ қорғаныс министрлігі жол ашқан емес деген қортындыға келді.

Батыс дипломаттары Пәкістанға қайырылып, "Талибан" қозғалысын жөнге келтіруге шақырды

Ауғанстанда 9-шы қазанға белгіленген президенттік сайлау жақындаған сайын елде осы күні қауіпсіздік дұрыстап қамтыла ма екен деген алаңдаушылық өсіп келеді. Пәкістан президенті Перуез Мұшарраф Ауғанстан президенті Хамид Қарзайды қыбалдап, көршілес Пәкістан жерінен ешқандай соққы жасалмайды, көтерілісшілер мұнда пана таппайды деп уәде берді. "Нью-Йорк таймс" газеті болса батыс дипломаттарына сілтеме жасап, бұған күмән келтіреді.

"Хизбут Тахрир" партиясының қызметі Орталық Азия тұрақтылығына қауіп төндіреме?

Орталық Азия елдерінде жаңадан пайда болған саяси мәселенің қатарында "Хизбут Тахрир" діни партиясының мәселесі соңғы кезде көп айтылады. Партияның негізгі мақсаты –мұсылман әлімінде Халифат яки біртұтас ислам мемлекетін орнату. "Хизбут Тахрир" партиясы қызметін бейбіт сипатта жүргізіп жатсада Орталық Азия елдерінің үкіметтері оның белсенділерін қатты қуғындайды.

Өзбекстан шекара миналарын жоя бастадық деп айтсада, қауіпті аймақтардағы тұрғындар әлі талай зардап шегетін түріміз бар дейді

Орталық Азиядағы алаауыздықтың бір көрінісі - Өзбекстан өз шекарасының кей тұстарына миналарды қойып тастап, шекара белгіленбей жатқан кезеңде бұл талай адам шығынына әкелді. Бес жылға созылған келіссөздерден кейін Өзбекстан үкіметі Тәжікстан және Қырғызстанмен арадағы шекарасындағы миналарды залалсыздандыруға келісті. Террористерге қарсы деп қойылған миналарда үш елдің 100 ден аса тұрғыны жарылып өлді. Миналарды жою басталды деп осы аптада Өзбекстан тарапынан хабарлансада, кейбір аймақтардағы жергілікті тұрғындар көзіміз ашылатын күн әлі алыста дейді.

Ұлттық қауіпсіздік және Ирақ мәселелері АҚШ президенттік сайлауында күретамыр мәселелерге айналды

Америка Құрама Штаттары президентінің сайлануына он апта қалды. Осы кезеңде өткізілген социологиялық зерттеулер сыртқы саясат және ұлттық қауіпсіздік мәселелері күретамыр мәселелерге айналғанын көрсетеді. Бұған Ирақтағы жағдайдың шешілмей жатқаны әсер етті. Мұндай саяси ахуал американдық қоғамда 1972-шы жылдан бері, Вьетнам соғысынан бері болмаған. Дегенмен, сайлау барысында қазіргі президент Джордж Буш ұтама, жоқ әлде Демократиялық партияның өкілі сенатор Джонн Керри ұтама – қандай да бір болжам айту қиын.

Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы Орталық Азия және Кавказға көбірек назар аудармақ

Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының төрағасы Соломон Пасси Еуропадағы ең ірі құқыққорғаушы халықаралық ұйым ретінде Кавказ және Орталық Азия аймақтарына енді көбірек назар аударуымыз қажет деп мәлімдеді. Енді Кавказ және Орталық Азия аймақтарының саяси және экономикалық дамуының кеңеюіне көмектескеніміз жөн, - деді Соломон Пасси. Осы мақсатпен ұйымның жылдық экономикалық және құқыққорғау мәслихаттарын Орталық Азия және Кавказ елдерінде өткізу керек деген ұсыныс айтылды.

Американдық әскер Германиядан кетеді деген жаңалық кейбір неміс тұрғындарының арасында өкініш туғызып жатыр

АҚШ президенті Джордж Буш дүйсенбі күні жасаған мәлімдемесінде алдағы он жылда Еуропа және Азиядан 70 мың әскерімізді шығарамыз деп айтты. Босаған американдық әскерлер терроризм қаупі төнген аймақтарда көбірек орналастырылмақ. Жаңа қоныс мекенінің бірі – Орталық Азия болмақ. Американдық әскер кетіп жатқан елдің бірі – Германия. Екінші дүниежүзілік соғыс аяқталғалы бері американдық әскерлер немістің бірнеше қаласына экономикалық демеу беріп тұрғаны аян.

Афин Олимпиадасының ашылуы аса салтанатты жағдайда өтпек

Сонымен, жұма күні – тамыздың 13-де Грекия астанасы Афин қаласында Олимпиада ойындары басталады. Олимпиада ойындары әлемнің ең биік спорт додасының отаны – көне Афинға сан-алуын ғасырлардан кейін оралып отыр. Олимпиаданың ашылуы аса салтанатты жағдайда өтпек. Грекия үкіметі Олимпиада ойындары кезеңінде аса үлкен сақтық шараларында қолға алды. Жұма күнгі салтанатқа 202 елден келген он жарым мыңдай спортшы қатысады.

АҚШ әскерімен радикалды шиитердің жетекшісі Моқтада Әл-Садр бастаған көтерілісшілердің арасындағы қақтығысқа бір аптадан асты

Ирақ уақытша бас министрі Ирақтың қауіпсіздік күштері қайта құрылады деп жариялады

Ирақта билік осы айдың соңында уақытша үкіметке ресми тапсырылу керек. Оқиға қарсаңында жоғары лауазымды тұлғаларға қарсы шабуыл, Бағдадта шабуылдар жиілей түсті. Бұл тұрғыдан қарағанда жексенбі күні Ирақ уақытша бас министрі Ияд Аллауи жариялаған шешімнің маңызы өте зор. Ияд Аллауи Ирақтың қауіпсіздік күштері қайта құрылады деп жариялады.

9/11 комиссиясы әскери авиациямен азаматтық авиацияның террористерге қарсы қызметін берекесіз, тіпті икемсіз деп тапты

Сонымен бір жарым жыл жұмыс істеп, 11 қыркүйек шабуылдарын тергеп жатқан АҚШ тәуелсіз комиссиясының негізгі қортындылары белгілі болып жатыр. Бейсенбі күнгі отырысында ұлттық комиссия әскери басшылықпен азаматтық комиссияның 11 қыркүйек күнгі өзара байланысы нашар болды деп жариялады. Террористер басып алған төрт ұшақтың үшеуі нысаналарына жетіп, мыңдаған адамның ажалына себепші болды. Әуе қорғаныс күштерінің қолбасшылығы қауіпсіздікті қамтамасыз ете алмады деген сын айтылып жатыр.

Тәжікстан парламенті сайлау заңына бір қатар өзгеріс еңгізді

Тәжікстанда таяуда сайлау заңына біршама өзгеріс егізілді, олар сайлаушылардың белсенділігін арттыруға бағытталған деп сипатталды. Мәселен, сайлау комиссияларының құрамдарына тәуелсіз мүшелер тағайындалатын болды.