Ержан ҚАРАБЕК

АҚШ әділет министрлігінің азаптаулар жайындағы хаттамалары кең көлемді дау туғызды

Ираққа қатысты даулы мәселенің бірі – АҚШ әскерінің қолына түскен ирақ сарбаздарының азапталуында боп тұр. Әбу-Ғрайып түрмесінде ирақтықтардың қорланғаны, және қалай қорланғаны бұқараға белгілі болған соң – Америка Құрама Штаттарының Ирақтағы соғысына да сын көбейе түсті. Оның үстіне американ баспасөзінде АҚШ әділет министрлігінің кейбір құжаттары жайында әңгіме көтерілді, АҚШ әділет министрлігі соғыс тұтқындарынан қажет мәліметті алу үшін шамалы дәрежеде күш көрсетуге рұқсат етіпті деген шатақ шықты. Ал мұндай мәселе халықаралық заңдарда қалай көрсетілген екен? Халықаралық заңдар соғыс жағдайында да ешбір азаптауға жол бермейді, дейді сарапшылар.

Қырғызстан парламенті жеке намысты таптап, жала мәлімет тарату үшін көрсетілген жазаны алып тастамай қойды

Қырғыз Республикасының қылмыстық кодексінде жеке намысты таптап, жала мәлімет тарату үшін қатаң жаза көрсетілген. Кінәлі деп табылған азамат айыппұлға кесіледі, түзету жұмыстарына жөнелтіледі, тіпті бас бостандығынан айырылуы мүмкін. Қырғызстан парламенті қылмыстық кодекстен осы баптарды алып тастауға қарсы дауыс берді, президент Асқар Ақаевтың ұсынысы өтпей қалды.

Ирақты басқару ирақтықтардың өзіне тисе - көтерілісшілерді басу шаруасы жеңілдей ме?

Ирақ билігі шілде айының бірінен Ирақ үкіметіне өтеді. Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік кеңесі биліктің Ирақ халқының қолына өтуін құптап, жақында бірауыздан қаулы шығарды. Ирақты басқару ирақтықтардың өзіне тисе - көтерілісшілерді басу шаруасы жеңілдей ме? "Азаттық" радиосына талдау жасаған сарапшылар бұған қатты күмәнданады.

Мұнай бағасының өсуінен ғаламдық инфляцияның ұлғаюы мүмкін бе, жоқ па?

Мұнай бағасының өсуі ғаламдық инфляция ұлғаяды деген қорқынышты туғызды. Әлем елдерінің орталық банктері мұнай бағасынан соң енді кез-келген бағаның көтерілуін аңдып отыр. Дегенмен, кейбір экономистер биік инфляцияның қайта бас көтеруі мүмкін емес, әлем елдерінің экономикалары әлі де болса әлсіз, сондықтан ақша айналымында дағдарыс болмайды дейді.

Соғыс тұтқындарын азаптауға тиым салған заңдарды бұзуға президент Джордж Буш рұқсат етіпті деген қауесетті АҚШ әділет министрлігі жоққа шығарды

Ирақта американдық әскерилер соғыс тұтқындарын азаптады деген саяси шатақтың жалғасы ретінде Америка Құрама Штаттарында тағы бір саяси жанжал өрбіп тұр. Бұл шатақ –соғыс тұтқындарын азаптауға тиым салған халықаралық заңдарды жеке жағдайларда бұзуға президент Джордж Буш рұқсат етіпті –мыс деген қауесеттен шығып отыр. Сейсенбі күні бұл мәселе АҚШ Конгресі Сенатының заң комитетінде қаралды, дегенмен мәселе бір жақты анық емес көрінеді.

"Қазақгейт" шатағы бойынша алғашқы сот мәжілісі өтті

Нью-Йорк қаласында атышулы "Қазақгейт" шатағы бойынша сот тергеуі басталып кетті. Маусымның 3-де АҚШ Федералды сотында алдын-ала тыңдау өтті. Айыпталушы Джеймс Гиффен 10 миллион долларды кепілдікке қойып, қамаудан босатылған, сондықтан сотқа ол үйінен келіп жүр. Джеймс Гиффен Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаевқа және бұрынғы бас министр Нұрлан Балғымбаевқа 78 миллион доллар пара берді деп айыпталып отыр. Қазақстан басшылығы Америкадағы сот ісіне ешқандай қатысымыз жоқ деп мәлімдесе де, олай болмай тұр.

Бірыңғай экономикалық одақ деген құрылым оған қатысушы Қазақстан сияқты елдерді Дүниежүзілік сауда ұйымынан оқшауландырмай ма?

Қазақстан, Ресей, Украина және Беларус басшылары Бірыңғай экономикалық одақ құру әрекетімен бір талай уақыт шұғылданып келеді. Дейтұрғанмен, Қазақстан, Ресей, Украина және Беларустың экономика жағынан одақтасамыз дегені қатаң сынға тап болды. Әсіресе Украина тарапынан көп сын айталады, Бірыңғай экономикалық одақ шын мәнінде Ресей билігі жүретін жабық аймақ болады делінеді. Демек, Дүниежүзілік сауда ұйымына кіреміз деген Украинаның үлкен мақсатына қауіп төнді.

НАТО одағы Парламенттік Ассамблеясының өкілі Ауғанстан "есірткі еліне" айналады деп ескертті

Өзбекстан үкіметі демократиялық оппозицияны талқандап жатыр

Америка мұнай алпауыттары Н.Назарбаевтың билігін саналы түрде қорғайды деген жорамал айтылды

Мамырдың 12-де американдық "Лос Анджелес Таймс" газетінде "Мұнай Қазақстан билігінің бейнесін жұмсартады" деген мақала жарық көрді. Мақаланы Америка Құрама Штаттарының басында отырған, не болмаса өте жоғары мемлекеттік қызметте болған тұлғаларға қауіпті "саяси бомба" деп тапса болады. Қазақстанмен Америка Құрама Штаттарының қарым қатынастарында мұнай алпауыттарының мүддесі Қазақстанға демократиялық талап қоюдан асып тұрды деп айтылады, нақты мысалдар келтіріледі, шатаққа қатысты азаматардың есімдері түстеліді.

Аслан Абашидзенің кетуі Грузияны қайта біріктіруге жол ашты

Грузияның құрамындағы Аджария автономиялық республикасының президенті Аслан Абашидзе сәрсенбі күні кешке қызметін тастап, елін тастап, Мәскеуге кетіп қалды. Аслан Абашидзені Ресей қауіпсіздік кеңесінің хатшысы Игорь Иванов жетектеп кетті. Ресей президенті Владимир Путинның арнаулы өкілі Аджария басшылығымен Грузия басшылығының арасындағы дауды тоқтатуға келген еді. Бейсенбіге қараған түні Аджарияға президент Михаил Саакашвили келіп, елмен қауышты, Аджария халқы да авторитарлық басшы Абашидзенің қашқанына дән риза.

Ирақ үкіметінің қолына белгіленген мерзімде өтеді деген үміт оты қайта жанды

Израил әскері "Хамас" тобының рухани жетекшісі Ахмед Яссинді өлтірді

Палестинада дүйсенбі күні тәңертен "Хамас" тобының рухани басшысы Ахмед Яссиндің қаза болды. Палестина қозғалысындағы көшбасшылардың бірі, тіпті бірегейі Ахмед Яссин Газа қаласында мешіттен шыққанда Израил тікұшағынан атылған зымыраннан опат болды.

Ресей президентінің қолына аса көп билік жиналған тұста талдаушылар Путин екінші мерзімде не тындырады екен деп жорамал жасауға кірісті

Сонымен, Ресей президенті Владимир Путин екінші мерзімде президент билігін жалғастыратын болды. Жексенбі күні өткен сайлауды Путин басым дауыспен жеңіп шықты. Путинге қазір парламент және үкімет тәуелді, депутаттардың үштен екісі – тікелей президентшіл партияның адамдары. Бұқаралық ақпарат құралдары да Путинның ашса алақанында, жапса жұдырығында. Совет заманынан бері Ресейдің еш бір басшысында осыншама көп билік болмаған, дейді талдаушылар.

Ресейдің жаңа, оның үстіне жұртқа бейтаныс бас министрі Путиның ойларына әбден сай болуы мүмкін

Қазақстанға Ильхам Әлиевтің алғашқы сапарымен келгені қазақстандық сарапшылардың арасында әр түрлі сипаттама туғызып отыр

Өткен аптада Қазақстан Демократиялық таңдауы партиясының құрылтайына Грузия демократтарының өкілі Автандил Велтаури келіп кеткені де белгілі. Ал Әзірбайжанмен қатарлас Грузияда дәл бір кезеңде билік демократиялық жолмен ауысты. Ғейдар Әлиевке қарағанда Эдуард Шеварнадзе демократиялық оппозицияның талабына көніп, жаңаша сайлауларға жол ашты. Осы тұрғыдан қарағанда, Шеварнадзе-Әлиевтермен қатарлас Нұрсұлтан Назарбаевта биліктен кетсе – қай жолмен кетуі мүмкін деген жорамал қоғамда көп. Қазақстан қай елдің жолына түсуі мүмкін? Грузиянікіне ме, жоқ әлде Әзірбайжандікіне ме?

Қазақстан есімі тағы бір халықаралық ядролық шатақта аталып отыр

АҚШ президенті Джордж Буш Дубай Әмірлігінде орналасқан "СМБ-компьютерс" компаниясы халықаралық атом контрабандасына қатысып отыр, компания арқылы жойқын қарудың құрамдас бөліктері жеткізіліп тұрды деп айыптаған болатын. "СМБ-компьютерс" компаниясы Алматыда кеңсе жалдап, Қазақстанда өз адамдарын ұстағаны анықталды. "Ассошейтед пресс" агенттігі Қазақстанда байытылған уранның қолды болатыны Америка Құрама Штаттарының мазасын үнемі алады дейді. Ал "Қазатомпром" мемлекеттік компаниясы болса "СМБ-компьютерс" компаниясымен ешқандай қатынасымыз жоқ деп аттоннын ала қашты.

Тегеранда даму үстіндегі сегіз ислам елі басшыларының жиыны өтіп жатыр

Иран астанасы Тегеранда Д-8 деп аталатын даму үстіндегі ислам елдері одағының басқосуы өтіп жатыр. Экономикалық серіктестікте Иран, Түркия, Египет, Малайзия, Индонезия, Бангладеш, Пәкістан және Нигерия бас қосқан. Сарапшылар бұл елдерді мұсылмандық дін біріктіріп отырғанмен, басқа өлшемдерде олардың бірауыздығы шамалы дейді.

АҚШ-тағы президенттік сайлауға Джордж Бушқа балама ретінде Сенат депутаты Джонн Керри шығады

Америка Құрама Штаттарында президенттік сайлау жақындаған тұста қазіргі басшы Джордж Бушқа балама тұлға кім болатыны жексенбі күні анықталды. Бұл – Сенат депутаты, Демократиялық партияның өкілі Джонн Керри. Джонн Керри Буш әкімшілігінің қазіргі саясатын қатты сынға алып отыр.

Ирақ жөнінде Колин Пауелдың бір жыл бұрын айтқанына сарапшылар күмән келтіріп отыр

АҚШ сыртқы істер министрі Колин Пауелл осыдан бір жыл бұрын Біріккен Ұлттар Ұйымының Қауіпсіздік Кеңесінде жиналған әріптестеріне ерекше мәлімдеме жасаған еді. Ол сарапталған барлау мәліметтерін жариялап, аудио және бейнедеректерді ұсынып, Саддам Хұсейн жойқын қару бағдарламасын іске асырып жатыр деп дәлелдеуге күш салды. Енді міне мәлімденген жойқын қару әлі табылмай жатқан тұста АҚШ және Британия басшылары мәселені тәуелсіз комиссиялар арқылы тексертуге келісті.