ҚАЗАҚСТАН СОТЫНА СЕНУШІЛЕР МЕН СЕНБЕУШІЛЕР
Халықаралық іздеу жариялаған бірнеше адамды қайтаруды талап еткен белсенділер оларды Қазақстан заңы бойынша жауапқа тартуды сұрайды.
Оппозициялық тұлға Мұхтар Әблязовты, Алматы қаласының бұрынғы әкімі Виктор Храпуновты, Атырау облысының бұрынғы әкімі Бергей Рысқалиевті, статистика агенттігінің бұрынғы басшысы Анар Мешімбаеваны Қазақстанға қайтаруды сұраушы белсенділердің бірі, «Молодая гвардия» қоғамдық бірлестігінің жетекшісі Рауан Есеркенов:
– Біздің мемлекетіміз кінәлі деп таныған адамдар елге қайтып келсін. Бізде сот та, заң да, жаза өтейтін мекемелер де бар, – дейді.
Оның пікірін «V&V» отбасын дамыту орталығының жетекшісі Магдалина Таксиди, «Бастама» жастар орталығының өкілі Сәуле Мұратқызы, «Үміт» құлағы естімейтін мүгедектерді қолдау орталығы» қоғамдық қорының басшысы Аманбике Ерғалиева да қостайды.
Ал Мұхтар Әблязовты Қазақстанға қайтармауды сұраған азаматтардың сөзінше,
– Қазақстан сотына ешқандай сенім жоқ. Осында отырған азаматтардың біразы сол соттың теперішін көргенбіз, – дейді оппозициялық саясаткер Әміржан Қосанов.
Мұхтар Әблязовты қорғау жөніндегі комитет өкілдері – саясаткер Әміржан Қосанов пен Жасарал Қуанышәлин, журналист Рысбек Сәрсенбай, қоғамдық белсенді Марат Жанұзақовтар Қазақстанда «алаяқтық жасады, қаржы жымқырды» деп айыпталған Мұхтар Әблязовты «президент Нұрсұлтан Назарбаевтың режимін сынағаны үшін қуғындалып отыр» деп сипаттайды.
«БІЗ ДЕ AMNESTY INTERNATIONAL СИЯҚТЫ ҰЙЫМБЫЗ»
Мұхтар Әблязовты қайтармауды талап етушілер оны Amnesty International мен Human Rights Watch халықаралық құқық қорғау ұйымдары «саяси тұтқын» деп мойындағанын айтады.
Әблязов пен БТА
ӘБЛЯЗОВ ІСІ
2009 жыл - 2005-2009 жылдары "БТА банкін" басқарған Мұхтар Әблязов банкті Қазақстан үкіметі мемлекет меншігіне алған соң Лондонға кетті.
2011 жыл - Ұлыбритания Қазақстан президенті Назарбаевты сынайтын оған саяси баспана берді. Қазақстан Әблязовті 6 миллиардтай АҚШ долларын жымқырды деп айыптап, Ұлыбритания сотына жүгінді. Әблязов істің "саяси астары" бар деп мәлімдеді. Қазақстан Ұлыбританияға оны экстрадициялау туралы өтініш түсірді.
2012 жыл - Ақпанда Лондон соты Әблязовті "сотты құрметтемегені" үшін 22 айға қамауға алып, активтерін құрсаулауға үкім етті. Әблязов бой жасырды. Лондон соты Әблязовтен БТА пайдасына 2,1 миллиард доллар өндіруге үкім шығарды.
2013 жыл - Шілдеде Әблязов Францияда Украина талабы бойынша ұсталды.
2014 жыл - Қаңтарда Франция соты Әблязовті Ресей мен Украинаға экстрадициялауға үкім етті. Францияның кассациялық соты ол үкімді тоқтатты. 24 қазанда Лион соты оны Ресей мен Украинаға экстрадициялауға санкция берді.
2015 жыл - Қыркүйекте Әблязовті экстрадициялау туралы бұйрыққа Франция премьері Мануэль Вальс қол қойды.
2016 жыл - Желтоқсанда Франция мемлекеттік кеңесі Әблязовті Ресейге экстрадициялау туралы бұйрықтың күшін жойды. Желтоқсанның 10-ы ол абақтыдан босады.
2017 жыл - Қазақстан Әблязовке "ұйымдасқан қылмыстық ұйым құрды" деген айып тағып, шығынды 7,5 миллиард доллар деп мәлімдеді. 2017 жылы оны Қазақстан тергеуге шақырды, бірақ Әблязов келмеді.
2017 жыл - 7 маусымда Алматы соты Әблязовті "БТА банкіндегі қаржы жымқыру" ісі бойынша сырттай 20 жылға соттады.
2018 жыл - Қазақстан билігі қуғындағы оппозициялық саясаткер Мұхтар Әблязовтің "Қазақстанның демократиялық таңдауы" (ҚДТ) қозғалысын экстремистік ұйым деп танып, қызметіне тыйым салды.
Олар Франция президенті Франсуа Олланд пен Еуропа парламенті депутаттарынан «Әблязовты Қазақстан түгілі ТМД елдерінің ешқайсысына қайтартпау шараларын жасауды» сұрады.
– Ол елдер Мұхтар Әблязовты газ бен мұнай үшін Қазақстанға да бере салады, – дейді қоғамдық белсенді Марат Жанұзақов.
Ал «Мұхтар Әблязовты қайтаруға көмектесуді» өтініп, жоғарыда айтылған Amnesty International мен Human Rights Watch құқық қорғау ұйымдарына, БҰҰ-ның адам құқықтары жөніндегі комитетіне үндеу жасаған белсенділер ол ұйымдардың «Қазақстан Мұхтар Әблязовты азаптауы және әділ түрде соттамауы ықтимал» деген пікірімен келіспейді.
– Amnesty International да – кез келген ұйым секілді өздерінің қаржы көздері бар ұйым. Біз де – дәл солар секілді ұйымдармыз, тек халықаралық емес ұлттық деңгейдегі. Қазақстанның өз ішіндегі жұмыс істеп жүрген қоғам өкілдері ретінде бізді де тыңдап, біздің де пікірімізді қарастырсын, – деп жауап берді «Темекі түтінінен азат Қазақстан үшін» ұлттық коалициясының жетекшісі Жәмила Садықова.
31 шілдеде Францияда ұсталған Мұхтар Әблязовты елге қайтару-қайтармауды талап еткен азаматтар мен ұйымдар бұған дейін бірнеше рет жиын өткізді.
Қазақстан билігі де Мұхтар Әблязовты қайтаруды өтініп, 6 тамызда Францияға сұрау салған.
